1937 – 2021 Wspomnienie...
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o odejściu Pani Profesor Lidii Lewalskiej, która przez 33 lata swojej pracy współtworzyła I Liceum Ogólnokształcące im. Filomatów Ziemi Michałowskiej w Brodnicy, pozostawiając nam bogate dziedzictwo i wspomnienia, a budząc wdzięczność i pamięć...
Lidia Lewalska urodziła się w Tuliszkowie, w Wielkopolsce. Po ukończeniu szkoły podstawowej rozpoczęła naukę w żeńskim Liceum Ogólnokształcącym w Brodnicy. Dzięki pamiętnikom i wspomnieniom spisanym przez Panią Profesor u kresu życia, także ten tekst może być o wiele bogatszy i godny legendarnej postaci nauczycielskiej.
Profesor Lidia Lewalska uczyła się i większość lat przepracowała w czasach siermiężnego socjalizmu. Wielokrotnie podkreślała absurdy, jakie wiązały się z tą ideologią i koniecznością tkwienia w niej mimo woli. To jednak nie przeszkadzało w spełnianiu się w zakresie życia uczniowskiego, studenckiego, towarzyskiego, a w końcu zawodowego.
Za wielkiego mentora i architekta charakteru, Pani Profesor uważała swego katechetę – ks. dr Jerzego Buxakowskiego, który po latach pracy w Brodnicy został wykładowcą Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie, a do Brodnicy powracał już tylko gościnnie w godności Infułata. To właśnie ksiądz Jerzy znając pióro swojej uczennicy miał powiedzieć: "Lidziu, Ty pisz...".
Młoda maturzystka, kończąca liceum w roku 1954, po intensywnym kursie matematyki u profesora Jana Adamczaka miała pierwotnie inne marzenia. Życie napisało jej jednak jasny scenariusz. Została nauczycielką. Najpierw nauczała matematyki, fizyki i chemii w małej podbrodnickiej miejscowości – Mszanie. Po trzech latach podjęła pracę jako bibliotekarz w nowo tworzącym się Liceum Pedagogicznym w Brodnicy, a także rozpoczęła studia polonistyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Tuż przed zakończeniem studiów otrzymała propozycję pracy w I Liceum Ogólnokształcącym w Brodnicy. Po ukończeniu polonistyki w roku 1964, Lidii Lewalskiej zaproponowano pracę na stanowisku asystenta w Katedrze Metodyki Języka Polskiego przy WSP w Gdańsku. Odmówiła. Planowała już przyszłość z Kazimierzem – przyszłym mężem, który był nauczycielem fizyki w Liceum Pedagogicznym w Brodnicy. Wkrótce oboje Profesorowie pracowali już w I Liceum Ogólnokształcącym im. Filomatów Ziemi Michałowskiej i oboje oddali się tej pracy bez reszty.
Pani Profesor podejmowała szereg inicjatyw, dzięki którym szkoła stawała się miejscem samorealizacji uczniów i spełniania ich pasji. Sama także starała się uczestniczyć w licznych konkursach dla pedagogów, seminariach i kursach specjalistycznych. Za swoje odczyty metodyczne była wyróżniana na poziomie wojewódzkim i krajowym. W latach siedemdziesiątych stała się pionierką w zakresie sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów przy pomocy testów. Jej pomysły wdrażane były poprzez kuratorium także w innych szkołach. Współpracowała ponadto z Państwowym Instytutem Wydawniczym w Warszawie.
Olbrzymim sukcesem zawodowym Pani Profesor był Klub Młodych Literatów, który po pewnym czasie poszerzył swoją działaność, stając się Klubem Młodych Talentów. Klub działał od lat siedemdziesiątych aż do roku 1992. Jego działalność zaczęła się od prezentacji samorodnej twórczości literackiej, a później także prób publicystycznych. Wiersze i teksty uczniów ukazywały się cyklicznie w licealnej gazetce "Z ławy szkolnej", a także prezentowane były podczas wieczorków poetyckich. W roku 1992, przy współpracy z Towarzystwem Miłośników Ziemi Michałowskiej, powstał tomik wierszy pt. "Jutro znów wzejdzie słońce". Członkowie Klubu wielokrotnie wyjeżdżali do Teatru Narodowego w Warszawie, a także do Teatru Muzycznego w Gdyni. Tam nie tylko podziwiali liczne sztuki, ale także spotykali się z ulubionymi aktorami i uczestniczyli w próbach spektakli, zdobywając wiedzę i wyobrażenie, jak teatr wygląda na etapie warsztatowym.
Profesor Lidia Lewalska współredagowała gazetkę "Z ławy szkolnej", współpracowała ze szkolnym kabaretem "Tojeto" i ze wszystkimi organizacjami szkolnymi, którym mogła dać część swojego doświadczenia i subtelności.
W okresie zasłużonej emerytury Pani Profesor pozostawiła wiele wymownych znaków życiowego związku ze szkołą. Uczestniczyła we wszystkich jubileuszach, przychodziła na koncerty i spektakle grupy teatralnej, podpowiadała i doradzała młodszej kadrze nauczycielskiej, a także zapraszała na przepyszne serniki i szarlotki do swego domu, by posłuchać o współczesnym życiu szkoły, podzielić się wspomnieniami i zaszczepić w nas ogrom szacunku wobec brodnickiej Alma Mater.
Profesor Lidia Lewalska jest współautorką książki: "Z dziejów Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brodnicy 1873 – 1995", a także autorką najbardziej współczesnej publikacji opisującej naszą szkołę: "Szkoła Przyszłości I LO im. Filomatów Ziemi Michałowskiej w Brodnicy." To właśnie te publikacje stają się dla nas nie tylko potężnym źródłem wiedzy o szkole i jej historii, ale także dziedzictwem Legendy, jaką w naszych sercach i w przestrzeni społecznej pozostaje Profesor Lidia Lewalska.
Mam w pamięci wszystkich moich uczniów. Miałam z Wami żywy kontakt nie tylko dzięki lekcjom, w czasie których wsłuchiwałam się w Wasze młodzieńcze, bezkompromisowe swary i dyskusje, ale też dzięki licznym polonistycznym zajęciom pozalekcyjnym. Śledząc Wasze pomaturalne losy, muszę przyznać, że zdaliście i zdajecie pomyślnie ten drugi, o wiele poważniejszy egzamin z życia. Są wśród Was ludzie sukcesu, są też mniej zauważalni, cierpliwie pokonujący trudy dnia codziennego, ale wszyscy zasługujecie na słowa uznania. Wy wszyscy, wszyscy bez wyjątku, możecie też sprawić, "by czas nie zatarł i niepamięć" tego, co wynieśliście ze szkoły o tradycjach filomackich.
Opracował: Wojciech Zembrzycki